Geschiedenis

Foto: Toos Saal-Zuurveen

Een levenswerk
Toos Saal-Zuurveen schreef een tiental kinderboeken. Zij ontwikkelde zich tot een historisch sociologe, met een uitgelezen voorkeur voor kinderboeken en jeugdliteratuur. Voor haar levenswerk 'Van Zedenleer tot Bruintje Beer' maakte zij een studie van het kind, kindbeeld en kinderboek door de eeuwen heen.

Voor deze studie had zij o.a. jeugdliteratuur nodig uit de jaren 1900-1940. Deze was in de bibliotheken in Noord-Nederland niet meer te vinden, in de Koninklijke Bibliotheek wel. Om te voorkomen dat ze steeds naar Den Haag moest reizen, plaatste zij een advertentie in landelijke dagbladen met een oproep om hulp. Al snel groeide de hoeveelheid geschonken boeken tot de omvang van een middelgrote bibliotheek. De gemeente Winsum hielp haar aan huisvesting in het voormalige Gemeentehuis.

Op initiatief van Toos Saal-Zuurveen werd op 11 november 1985 de Stichting Kinderboek Cultuurbezit opgericht te Winsum. De heer R. Staats was mede-oprichter. De datum is een bewuste keuze - het is de dag van geven en ontvangen. De Stichting werd verantwoordelijk voor de collectie. In 2004 overleed Toos Saal-Zuurveen. Zij liet twee levenswerken achter: een prachtige studie en de inmiddels unieke collectie van meer dan 30.000 kinderboeken, vanaf 1770 tot heden.

De collectie kinderboeken was zo’n dertig jaar gehuisvest in het voormalige gemeentehuis van Winsum. Het pand was echter niet geschikt voor de steeds uitdijende collectie. De bouwconstructie bleek niet berekend op het enorme gewicht van de boeken en het gebouw was met vier verdiepingen niet makkelijk toegankelijk - om over brandveiligheid nog maar te zwijgen. Vanaf 2011 werd gezocht naar een geschiktere locatie en in december 2013 werd gekozen voor het gebouw, aanvankelijk kleuterschool, later aula, naast de Obergumer kerk. Architectenbureau De Zwarte Hond presenteerde in april 2014 de eerste schetsen voor het nieuwe KinderBoekenHuis, want behalve de fysieke verandering kwamen er ook organisatorische veranderingen. Zo veranderde de naam van Stichting Kinderboek Cultuurbezit in KinderBoekenHuis en kwam er een nieuwe website.

Op 21 mei 2016 werd het KinderBoekenHuis aan het Kerkpad geopend. Ter gelegenheid van het nieuwe gebouw maakte Volken de Vlas een mozaïek van een lezend meisje. Het mozaïek is opgebouwd uit kaften van kinderboeken. Samen met leerlingen maakte hij van oude boeken ook de lampen boven de leestafel.
Op de noordgevel staat de tekst van ‘Jantje zag eens pruimen hangen’ uit 1779 van Hieronymus van Alphen – het gedicht geldt als het begin van de kinderliteratuur in Nederland.

Een team van vrijwilligers heeft zich over de nalatenschap van Toos Saal ontfermd. De collectie wordt financieel in stand gehouden door circa 350 donateurs. Dankzij de vele individuele schenkingen is de prachtige collectie beschikbaar voor uitleen en onderzoek. Om dit magnifieke werk - verzamelen, catalogiseren, restaureren, uitlenen - te kunnen blijven doen is meer financiële steun nodig. Ook uw steun is meer dan welkom.